شناسایی مولکولی باکتری streptomyces scabies عامل جرب معمولی سیب زمینی در استان های آذربایجان شرقی و کردستان

مقدمه: جنسstreptomycesاز بزرگ ترین و مهم ترین جنس های باکتریایی است که بعضی از اعضای آن بیمارگر گیاهان و محصولات کشاورزی محسوب می شوند. بیماری جرب معمولی از بیماری های مهم گیاهی است که به وسیلۀ باکتری streptomyces scabies و برخی دیگر از گونه های مشابه عمدتاً روی سیب زمینی و ندرتاً روی برخی دیگر از محصولات غده ای نظیر چغندر، تربچه، شلغم و غیره ایجاد می شود. با توجه به جایگاه استراتژیک کشت سیب زمینی در منطقۀ شمال غرب کشور و علی رغم انتشار گستردۀ این بیماری در استان های آذربایجان و کردستان، هنوز گزارش دقیقی از عامل اصلی بیماری، میزان پراکنش و نژادهای مختلف این بیماری در دسترس نیست. هدف این پژوهش شناسایی مولکولی عامل اصلی اسکب سیب زمینی در استان های آذربایجان شرقی و کردستان و بررسی ارتباط بین بیماری زایی این باکتری و وجود ژن تاکستومین aبود مواد و روش ها: در فصل برداشت سال های 1391-1389 از غده های دارای علائم جرب در مزارع سیب زمینی نمونه برداری و به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از جداسازی و خالص سازی باکتری، جدایه های باکتریایی براساس ویژگی های مورفولوژیکی، تست های بیوشیمیایی و نیز با استفاده از آزمون pcr توسط آغازگر عمومی جنسstreptomyces  و آغازگر اختصاصی گونۀ s. scabies ارزیابی شدند. همچنین قدرت بیماری زایی جدایه ها روی غدۀ سیب زمینی و تربچه و نیز حضور ژن تولیدکنندۀ توکسین تاکستومین a در نمونه ها بررسی شد. نتایج: از بین جدایه ها، براساس صفات مورفولوژیک و تست های بیوشیمیایی و آزمون pcr ، 32 جدایه متعلق به جنس streptomyces شناسایی شد. در تست بیماری زایی روی غدۀ سیب زمینی و تربچه 26 جدایه از 32 جدایه واکنش مثبت نشان دادند. نتیجۀ آزمون pcr با آغازگر اختصاصی گونۀ s. scabies به صورت مولکولی نیز اثبات کرد که این 26 جدایه به گونۀ s. scabies متعلق هستند. ضمناً نتایج آزمون pcr با آغازگر اختصاصی ژن بیماری زایی تاکستومین a (txt a) نشان داد این ژن در تمام 26 جدایه با قدرت بیماری زای وجود دارد که بیانگر همبستگی کامل قدرت بیماری زایی این باکتری در گیاهان و وجود این ژن در باکتری است. بحث و نتیجه گیری: این اولین گزارش علمی است که وجود این بیمارگر را به صورت مولکولی در منطقه اثبات می کند. نتایج به دست آمده و وجود جدایه های مثبت فراوان در داخل نمونه ها، حاکی از آلودگی گستردۀ مزارع سیب زمینی استان های آذربایجان و کردستان به بیماری جرب معمولی است.